Męski ubiór noszony jeszcze w pierwszych latach XX wieku tworzyły: nakrycie głowy (kapelusz słomiany, kapelusz makowy, czapka futrzana), koszula, spodnie płócienne zwane gaciami lub sukienne – sukieniaki, kamizela, sukmana, płótnianka, pas i obuwie.
Nakrycie głowy
Kapelusz był nakryciem głowy, głównie letnim, był słomiany kapelusz szyty z plecionki zrobionej z niedojrzałych źdźbeł żytnich. Jego główka była miękka, okrągła i niska o płaskim denku, rondo szerokie, z tyłu lekko podwinięte.
Noszono także czarne kapelusza makowe. Główki tych kapeluszy wkładanych w dni świąteczne, zdobiono kolorowymi sznurkami (czerwonym i zielonym) lub szeroką aksamitną taśmą. Sznurki otaczały główkę, a ich długie końce opadały, a na rondo kapelusza.
Ponadto Rzeszowiacy nosili, szczególnie zimą, wełniane magierki. Czapki te robiono na drutach z białej wełny w wąskie, najczęściej czerwone paski.
Zimą noszono także czarne, kopiaste, w części górnej elipsowate czapki z futra baraniego. Od spodu podszyte były białym futrem baranim lub pikowane wełną, niekiedy watą.
Koszula
Do końca XIX wieku na co dzień zakładali koszule z samodziałów lnianych i konopnych Miały one krój przyramkowy, niewielki wykładany kołnierzyk o prostych rogach, rękawy bez mankietów lub wszyte w wąską oszewkę, przody rozcięte i wzmocnione przez naszycie dwóch pionowych pasów płótna, dodatkowo zabezpieczone przed rozdarciem poziomym paskiem tkaniny. Świąteczne koszule miały więcej ozdobnych marszczeń. Zdobiły je na kołnierzyku, mankietach i przodach koszuli haft angielski (dziurkowy) i haft atłaskowy. Koszule noszono wypuszczone na spodnie.
Spodnie
Spodnie płócienne (gacie) spełniały dwojaką funkcję. Starsi mężczyźni szczególnie latem nosili je jako spodnie wierzchnie, zaś w zimnie, jako bielizny pod sukieniaki. Gacie, jako spodnie wierzchnie, szyte były z lepiej wyprawionych samodziałów lnianych, natomiast gdy były zakładane pod spód z grubych tkanin lnianych lub nawet konopnych.
Pierwsze sukieniaki kupowano dopiero kawalerowi lub panu młodemu na ślub. Początkowo miały one identyczny krój jak płócienne, później zaczęto je szyć według mody miejskiej. Zdobione były oblamówkami. Powierzchnie oblamówek pokrywały wykonane ściegiem Janina wzory haftowane żółtą nitką, a ich dolną krawędź zdobiona była kocasiami z wełnianej włóczki.
Kamizela
Zwana kamizolą. Szyto ją najczęściej z niebieskiego, cienkiego, fabrycznego sukna. Najbogatsi podszywali ją czerwonym suknem w ten sposób, że czerwona lamówka widoczna była po prawej stronie. Kieszenie kamizoli były zdobione oraz pas z przodu, wzdłuż guzików ozdobiony był kocasiami z wełnianej włóczki.
Sukmana
Była szyta z brązowego grubego sukna. Zdobiono ją dwojako – sznurkami i kocasiami. W obu typach poły sukmany, klapki-mankiety przy rękawach i kołnierz od wewnętrznej strony odszywano czerwonym suknem.
Sukmanę ze sznurkami zdobił szlak złożony z czterech ułożonych równolegle do siebie sznurków (żółtych lub białych), pomiędzy nimi znajdowały się sznureczki ułożone zygzakowato. Szlak zaczynał się na poziomie linii pasa, biegł równolegle wzdłuż przodów, okrążał kołnierz wokół szyi i kończy się w pasie na drugiej pole sukmany.
Płótnianka
To wierzchnie okrycie pozbawione ozdób, zapinane na dużą haftkę.
Pas
Pasem przepasywano wypuszczoną na wierzch koszulę. Wąski, długi i często z wyprawionej skóry na biało.
Zdobiony metalowymi, płaskimi guzikami. Zapinano go na metalową sprzączkę, a koniec zwisał wolno u boku.
W szczególności młodzi, do ubioru świątecznego, nosili pas krakowski. Opasywano nim przede wszystkim sukmanę, niekiedy koszulę, a w ostatnich latach powszechnego noszenia, kamizelkę.
Buty
Mężczyźni nosili dwa rodzaje obuwia – buty węgierskie i polskie. Te pierwsze miały wysoki, podbity podkówkami obcas. Buty polskie były zgrabniejsze i raczej noszono je w dni świąteczne. Przed włożeniem owijano stopę onucą.
zobacz również:
